“SZUL. 80 lat po końcu świata” – to seria wykładów i spotkań, poświęconych pamięci o tragicznych wydarzeniach sprzed 80 lat, kiedy odbyła się likwidacja gett żydowskich w Będzinie, Sosnowcu, Warszawie oraz innych miastach.

Tegoroczna edycja jest kontynuacją programu rozpoczętego w roku 2022 pod nazwą „SZUL – dom spotkań i nauki”.

Zagłada w polskim filmie powojennym

godz. 14.00, Dom Modlitwy Cukiermanów, Będzin, Al. Kołłątaja 24/28

dr Aleksandra Namysło

Temat Zagłady Żydów oraz relacji polsko-żydowskich pojawił się w polskiej kinematografii zaraz po zakończeniu II wojny światowej. Powrócono do niego ponownie w latach 60. XX wieku. Prelekcja ma na celu pokazanie słuchaczom w jaki sposób jego relacjonowania jak i wiarygodność przedstawionych faktów zależały od sytuacji politycznej w PRL.

Aleksandra Namysło – doktor nauk humanistycznych, pracowniczka OBBH IPN w Katowicach oraz współpracowniczka Domu Pamięci Żydów Górnośląskich – oddziału Muzeum w Gliwicach, członkini zarządu Fundacji Brama Cukermana, stypendystka Institute for Holocaust Research Yad Vashem w Jerozolimie. Autorka publikacji na temat historii Żydów na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim, ze szczególnym uwzględnieniem okresu Zagłady, a także prac dotyczących relacji polsko-żydowskich w okresie II wojny światowej.

Chasydyzm w XX wieku: Zagłada i odrodzenie

-godz. 16.00, Dom Modlitwy Cukiermanów, Będzin, Al. Kołłątaja 24/28

dr Wojciech Tworek

W międzywojniu chasydzi stanowili większość żydowskiej społeczności ortodoksyjnej w Polsce. Zagłada przyniosła kres tej społeczności. Nieliczni ocalali chasydzi zaangażowali się w odbudowę życia religijnego w Ameryce Północnej i Izraelu. Dziś, 80 lat po drugiej wojnie światowej, chasydyzm to jeden z najbardziej dynamicznie rozwijających się sektorów społeczności żydowskiej. Podczas spotkania przyjrzymy się historii zagłady i ocalenia społeczności chasydzkich w Europie Środkowo-Wschodniej oraz strategiom ich powojennego odrodzenia. Zastanowimy się nad czynnikami, które zadecydowały o skali odbudowy dominujących grup chasydzkich. Celem spotkania będzie spojrzenie na chasydyzm jako istotny, żywy i podlegający ciągłym zmianom element xx. i xxi-wiecznej kultury żydowskiej i nie tylko.

Wojciech Tworek – adiunkt w Katedrze Judaistyki im. T. Taubego w Uniwersytecie Wrocławskim. Jego obszar zainteresowań naukowych to historia i kultura chasydyzmu i żydowskiej ortodoksji. Autor monografii Eternity Now: Shneur Zalman of Liady and Temporality (2019) oraz opracowania i tłumaczenia Dni Natana Natana Sternharza (2021). Obecnie przygotowuje monografię poświęconą chasydyzmowi w międzywojennej Polsce oraz antologię opowieści chasydzkiej (wraz z Marcinem Wodzińskim).

Ostatnia szansa ratunku

-godz. 18.00, Dom Modlitwy Cukiermanów, Będzin, Al. Kołłątaja 24/28

dr Agnieszka Haska

Na przełomie 1942/43 roku do okupowanej Polski zaczęły trafiać ze Szwajcarii paszporty państw południowo- i środkowoamerykańskich, załatwiane przez organizacje żydowskie w Szwajcarii przy udziale poselstwa RP w Bernie. Wielu Żydów – w tym w Będzinie – upatrywało w tym szansę ratunku i wyjazdu do krajów neutralnych. Co kryło się za tą akcją? Czy rzeczywiście dokumenty były przepustką do ucieczki z piekła? Co stało się z posiadaczami paszportów?

Agnieszka Haska – kulturoznawczyni, socjolożka, członkini Centrum Badań nad Zagładą Żydów Instytutu Filozofii i Socjologii PAN. Autorka m.in. książek: „Jestem Żydem, chcę wejść”. Hotel Polski w Warszawie 1943 (2006) oraz Hańba! Opowieści o polskiej zdradzie(2018), jak również opracowań pamiętników z okresu okupacji. Zajmuje się także – w duecie z Jerzym Stachowiczem – kulturą popularną dwudziestolecia międzywojennego.

Organizator wydarzenia:

Fundacja Brama Cukermana

Patronat: